تنوع مورفولوژیکی برخی ژنوتیپ های بومی فندق (Corylus avellana) در شرایط آب و هوایی کرج

به منظور ارزیابی تنوع مورفولوژیک برخی از ژنوتیپ‌های بومی فندق ایران، ده ژنوتیپ به نام‌های گردویی، گرچه، شصتک، پائیزه، محلی کرج، تابستانه، رسمی، شیروانی، پشمینه و تیپ گرد اشکورات با استفاده از دستورالعمل ملی آزمون‌های تمایز، یکنواختی و پایداری (DUS) در ایستگاه تحقیقات کمال شهر کرج در سال‌های 1387 و 1388بررسی شدند. از هر ژنوتیپ، سه درخت شانزده ساله انتخاب و 55 صفت در آن‌ها یادداشت‌برداری شد. این صفات شامل چهار صفت مربوط به درخت، سه صفت مربوط به شاخه‌های یک ساله، نه صفت برگ، شش صفت گل، بیست و چهار صفت مربوط به میوه، نه صفت تکمیلی در برگیرنده دیگر صفات گل و میوه و میزان حساسیت به برخی آفات و بیماری‌ها بودند. ژنوتیپ‌های مورد بررسی از نظر چهارده صفت کمی (عرض، طول، طول در عرض درخت، ضخامت شاخه یک ساله، طول و عرض دمبرگ، طول و ابعاد برگ، طول گل آذین نر، وزن و درصد وزنی مغز، قطر و طول میوه) دارای تفاوت معنی‌دار و متمایز‌کننده بودند. با استفاده از چهار صفت کیفی (زمان باز شدن گل نر و ماده، زمان رسیدن میوه و شکل جوانه گل) کلیه ژنوتیپ‌ها از هم متمایز شدند. بررسی صفات کیفی میوه نشان داد که ژنوتیپ گردویی به دلیل داشتن پوست چوبی نازک، مغز درشت، سهولت جداشدن پوست چوبی از مغز و چند منظوره بودن، بر سایر ژنوتیپ‌ها برتری دارد. ژنوتیپ‌های پشمینه، گردویی و گرچه سال‌آوری نداشتند، دارای میوه گرد بودند و گرده‌زای مناسبی برای سایر ژنوتیپ‌ها تشخیص داده شدند. اطلاعات حاصل از این پژوهش در احداث باغ‌های جدید و همچنین برنامه‌های به‌نژادی فندق قابل استفاده است.